Het warm water in softwareontwikkeling

Gepubliceerd op 2024-11-15 door William Visterin

Wat geldt voor warm water, dat je niet meteen opnieuw moet uitvinden, geldt ook voor software. Je kan best verder ontwikkelen op basis van herbruikbare componenten. Het is het opzet van Re Use-initiatief.

Vaak is softwareontwikkeling maatwerk, terwijl dat niet hoeft. Al is het maar omdat de behoeften voor bepaalde toepassingen vaak vergelijkbaar zijn. Zeker ook bij openbare instellingen is dat het geval.

Daarom lanceerde Smals, de gemeenschappelijke ICT-organisatie van Belgische overheidsdiensten in de sociale zekerheid, samen met partners het ReUse-initiatief om het hergebruik van softwarecomponenten te promoten. “De partners ondersteunen het ReUse-initiatief, hebben bijgedragen aan de catalogus of bieden soortgelijke initiatieven aan. Partners zijn natuurlijk ook gebruikers”, vertelt Florence Bruyère van Smals.

Daar is de catalogus

Hun online catalogus bevat intussen meer dan 100 herbruikbare componenten. Het gaat voornamelijk om stand-alone API’s, maar je vindt er ook producten en libraries in terug. En dat via hun website die recent werd vernieuwd. “De reUse-catalogus wordt voortdurend bijgewerkt: sommige componenten worden verwijderd, andere worden toegevoegd op basis van vereisten, projecten en IT-ontwikkelingen.”

Standaardcomponenten of generieke services kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden voor het beheren van bestanden, het inloggen, het controleren van de gegevenskwaliteit van informatie, het veilig verzenden ervan, het opvragen van gegevens uit een authentieke bron, formulieren enzovoort. Deze zijn allemaal ontwikkeld met hergebruik in het achterhoofd. “Over het algemeen zijn de ReUse-gebruikers zeer gevarieerd. Dat gaat van instellingen, bedrijven tot burgers”, vertelt Florence Bruyère.

Miljoenenbesparing

Hergebruik van software is een integraal onderdeel geworden van de werking van Smals, en bij hun software-ontwikkeling in het bijzonder. Aan het begin van een projectcyclus bekijken teams welke functionaliteit gerealiseerd kan worden met bestaande componenten en services, welke nieuwe ontwikkeling generiek genoeg is voor toekomstig hergebruik en welk deel volledig maatwerk blijft.

Gemiddeld bespaart deze werkwijze meer dan de helft van het projectbudget volgens Smals. “In 2023 was het rendement op de investering (roi) in hergebruik ongeveer 53 procent. Ondertussen worden er steeds nieuwe diensten en componenten ontwikkeld met hergebruik in gedachten”, stelt Bruyère. “In totaal is ongeveer 65 procent van alle functionaliteit gerealiseerd in het kader van hergebruik, met een geschatte besparing van meer dan 44 miljoen euro in 2023.”

Software op één week tijd

Door te mikken op het hergebruik van software kan een overheidsdienst als RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid) niet alleen besparen, maar ook sneller schakelen. Bij het uitbreken van de Covid-crisis zelfs in één week tijd.

“Sociale zekerheids-instellingen zoals de RSZ zijn de grootste bijdragers van herbruikbare componenten”, vertelt Florence Bruyère van Smals. Meer dan duizend medewerkers bij de RSZ gebruiken een centrale en gestandaardiseerde dossierbeheertoepassing, een zogenaamde werkomgeving of kortweg wo.

De medewerkers vinden er onder meer een lijst van taken die ze kunnen uitvoeren. De taken zijn op hun beurt een onderdeel van digitale processen, die doorstromen tussen meerdere teams, of over instellingen heen. Overzichtsschermen geven een overzicht van uitgevoerde en op te volgen zaken, individueel en per team. Het is een geheel aan generieke componenten voor het opzetten van dossierbeheer, het koppelen van authentieke bronnen en de orkestratie van processen.

De wo maakt deel uit van de ReUse-catalogus met componenten, services en producten. Hiermee vormt het een onderdeel van het programma voor software-hergebruik binnen de Belgische sociale zekerheid en hun gemeenschappelijke ict-organisatie.

Covid

Door deze aanpak is een nieuw proces flexibel en snel op te zetten, klinkt het. Bij het uitbreken van de Covid-crisis zelfs in één week tijd, voor het uitstel van RSZ-bijdragen voor meer dan honderdduizend ondernemingen. Dit is mogelijk door generieke functionaliteiten bij elkaar te brengen en vaker een beroep te doen op configuratie-parameters dan op specifieke softwareontwikkeling. “ReUse laat toe om snel en goedkoper nieuwe toepassingen op te zetten. Op basis van de bouwstenen van de wo heeft ook de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) ondertussen een dossierbeheer-toepassing opgezet”, klinkt het bij Smals.

Het is, volgens Smals, een primeur dat een centrale softwaretoepassing van dergelijke schaal generiek werd opgezet voor meerdere teams en zelfs voor meerdere instellingen. “Dit maakt het eenvoudig om snel en betaalbaar nieuwe administratieve processen op te zetten, of te hervormen.” Het plan was en is dat op termijn de wo zelfs een onderdeel kan worden van een referentie-architectuur voor overheden, en van transversale processen over meerdere instellingen heen.

Nieuwe software ook herbruikbaar

Het initiatief is gericht op de promotie van generieke software, bouwstenen en online diensten die overheden en hun leveranciers kunnen hergebruiken in hun ict-ontwikkeling. “Bij Smals maakt software-hergebruik al enkele jaren deel uit van de standaard project-methodologie”, beaamt Florence Bruyère. Jaarlijks wordt twee derde van de functionaliteit via ReUse gerealiseerd, met zo’n vijftig procent kostenbesparing als roi. Verder werd zes procent van de nieuwe ontwikkeling opnieuw herbruikbaar gemaakt.

De wo is dus opgevat als een herbruikbare ‘service’ voor de RSZ, de RVA en andere diensten. Door het grote aantal betrokken teams, aan de business-kant en bij de ontwikkeling van de wo, zijn afspraken, standaarden en een open architectuur essentieel, volgens de initiatiefnemers. “Ook is een grote rol weggelegd voor de ‘product-eigenaar’, die nauw contact houdt met de teams en gebruikers. Er wordt intensief op een agile manier gewerkt, met wekelijkse technische releases en devops-praktijken.”